Een praktische gids voor betekenisvolle relaties

Ons leven wordt gevormd door onze relaties. Door de relaties die we hebben en de relaties die we niet hebben. Door de goede, de slechte, de nabije, de verre, de rare, de moeilijke, de korte, de gepassioneerde, de verrassende , de ‘ik kan je gewoon niet van me afschudden’, de informele, de intense, de levenslange, de ongemakkelijke, de speciale en de noodzakelijke relaties.

Iedereen heeft relaties, maar dat wil niet zeggen dat we ook weten hoe we er het beste mee omgaan. In deze gids helpen psychologen Irene Bakker en Mirte Verkuijlen met het creëren van betekenisvolle relaties.

Onze relaties maken ons gelukkig

Relaties zijn belangrijk voor ons, omdat ze ons gelukkig maken. Onderzoek na onderzoek wijst uit dat onze relaties onze voornaamste bron van geluk zijn.

Daarnaast wordt het hebben van betekenisvolle relaties ook in verband gebracht met andere voordelen, zoals een sterker immuunsysteem, hogere pijntolerantie en minder kans op depressie. Gelukkige en gezonde mensen brengen genoeg tijd door met degene van wie ze houden.

Tegelijkertijd maken onze relaties het ons ook wel eens moeilijk. We komen in ons leven allerlei uitdagingen tegen en daarvan zijn de meeste terug te voeren naar onze relaties met anderen.

Vriendschappen, partners, collega’s, familie, buren, het zijn allemaal bronnen van geluk, maar ook bronnen van strijd. Hoe hoe zorg je – ongeacht de highs en de lows – voor een duurzame relatie met een ander?

“It is an absolute human certainty that no one can know his own beauty or perceive a sense of his own worth until it has been reflected back to him in the mirror of another loving, caring human being.” – John Joseph Powell.

Fun fact: het woord relatie komt van het werkwoord ‘relateren’, wat zoiets betekent als ‘ermee in verband staan’.

6 types van relaties

Al het contact wat je met een ander hebt, kun je zien als een relatie. In het algemeen kun je zes verschillende types van relaties onderscheiden:

• Romantische relaties
• Familie
• Vriendschap
• Professionele relaties
• Casual of vluchtige relaties
• De relatie met jezelf

Het is belangrijk om te onthouden dat elke relatie anders is. Elke relatie geeft ons bepaalde dingen en geen enkele relatie geeft ons alles wat we willen.

Breng jouw relaties in kaart (oefening)

Laten we beginnen met het in kaart brengen van je verschillende relaties. Teken op een papiertje een punt in het midden en teken daaromheen drie steeds groter wordende cirkels, zoals op onderstaande afbeelding.

Jij bent het midden van de cirkel. Schrijf nu in de cirkel die het dichtst bij jou staat de relaties op die het meest dierbaar voor je zijn. In de middelste cirkel schrijf je de relaties op waarvan je iets meer afstand hebt. In de buitenste cirkel schrijf je de relaties op die je op dit moment wel in je leven hebt, maar die wat verder van je af staan of misschien minder aandacht krijgen.

“The core of a relational problem is the fear that the other isn’t there for you anymore.”

Je hebt jouw relaties inzichtelijk gemaakt. Kijk nu goed naar jouw cirkel en probeer met een open blik te voelen wat dit voor je betekent. Wat is de kwaliteit van de relaties die hier staan? Werken deze relaties goed voor je op de manier zoals ze nu zijn? Of wil jij iets aan de relatie veranderen? En voelt de ander hetzelfde over de relatie (en weet je zeker dat dat waar is)?

Waarom zijn goede relaties zo belangrijk?

Bijna iedereen is zich bewust van het belang van een goede relatie. Maar het is ook goed om te beseffen dat een goede (of slechte) relatie ook effect heeft op de omgeving. Stel dat twee mensen binnen een gezin geen contact meer met elkaar hebben, dan heeft dit effect op het hele gezin. Of stel dat twee collega’s niet goed met elkaar overweg kunnen, dan voelt het hele team de impact hiervan.

Dat werkt natuurlijk ook de andere kant op. Een goede en positieve teamspirit zorgt ervoor dat mensen zich fijn voelen binnen een team en goed presteren.

“Relaties zijn een laboratorium voor zelfkennis.”

Helaas bestaat er geen standaard formule om positieve en succesvolle relaties te onderhouden (dan had ik dit niet hoeven schrijven). Elke relatie benader je weer anders, gezien elk mens anders is. Maar één ding is zeker: in elke relatie leer je jezelf beter kennen.

Emotional Focused Therapy

Ondanks dat er geen standaard formule bestaat, kun je wel je best doen om aan een sterke en betekenisvolle relatie te werken. Om beter te begrijpen wat er in relaties gebeurt, hoe je kunt communiceren en hoe je je relatie kunt verdiepen of verbeteren, nemen we je in deze guide graag mee in EFT. Of beter gezegd: Emotional Focused Therapy.

EFT is een populaire en kortdurende vorm van therapie die in de psychologie en relatietherapie wordt gebruikt om de hechting en binding in relaties van volwassenen te verbeteren. Door elkaars behoeften en hechtingsstijlen beter te begrijpen, begrijp je beter waar bepaalde gedragingen bij de ander en bij jezelf vandaan komen.

Behoeften en hechting in relaties

Er zijn een aantal basisbehoeften die een mens nodig heeft in een relatie, denk aan autonomie, verbinding, acceptatie, begrepen worden, ertoe doen, gehoord worden, gezien worden, geliefd worden en liefdevol benaderd worden.

Daarnaast zijn we in relaties ook bang voor verschillende dingen, zoals bang voor afwijzing om of verlaten te worden, bang voor mislukking of om gecontroleerd te worden, maar ook bang om niet geaccepteerd, gewaardeerd of geliefd te worden.

In elke relatie hebben we zo onze wensen en behoeften en zijn we constant bezig om deze met elkaar te balanceren. Er is geen enkele relatie die je alles zal geven, en dat is oké. Maar het wordt een uitdaging als er een disbalans ontstaat. Als we kwijtraken wie we zelf zijn en onze waarden uit het oog verliezen om te willen verbinden met de ander.

“We werken zo hard om gezien te worden en verliezen de vervulling van de behoefte aan acceptatie; we zijn goed zoals we zijn.”

Voorbeeld: je zoekt meer verbinding met je partner. Om dit te bereiken geef je een deel van jouw autonomie op en stop je met leven volgens je eigen waarden. Een disbalans ontstaat.

Het EFT-model uitgelegd

Het is daarnaast belangrijk om te weten wat de wensen en behoeften van de ander zijn om die persoon beter te begrijpen. Om bepaalde situaties of gedragingen inzichtelijk te maken, wordt in de psychologie het EFT-model gebruikt.

Het helpt je om beter te begrijpen wat er in een bepaalde situatie gebeurt. Door dit te begrijpen, kun je de manier waarop je handelt en communiceert veranderen en je relaties verbeteren en verdiepen.

Boven de gestreepte lijn staan de emoties en gedragingen die we zien bij onszelf of bij de ander (wat zich boven de oppervlakte afspeelt). Zo zien we in een ruzie iemand boos worden en zien we de ander weglopen en zich terugtrekken.

Onder de gestreepte lijn staan de onderliggende emoties die je vaak niet ziet en correleren aan de angsten die we hebben (wat zich onder de oppervlakte afspeelt). Denk aan de angst om iets fout te doen of de angst om iemand kwijt te raken.

Voorbeeld: Matthijs geeft Achmed de schuld van iets dat is gebeurt. Dit triggert (onder de oppervlakte) de angst voor falen bij Achmed, die geaccepteerd wil worden. In reactie op Matthijs trekt Achmed zich terug. Deze reactie triggert bij Matthijs, die verbinding zoekt, de angst voor verlating.

Onderaan de streep zoeken we allemaal verbinding met de ander maar worden we boos op elkaar, wat juist het tegenovergestelde realiseert. We willen gewaardeerd worden, maar trekken ons terug wat dit alleen maar moeilijk maakt.

Vul het lemniscaat voor jezelf in

Vaak zien en reageren we alleen op datgene wat zich boven de oppervlakte afspeelt. Wat leidt tot meer afstand tussen elkaar. Probeer eens om naar je eigen patronen te kijken. Waar ben jij bang voor? Wat triggert dat in jou? En wat heb je op dit moment nodig? Als je dit weet, kun je het hier samen over hebben en meer duidelijkheid creëren in de relatie.

Doe dit door jouw eigen lemniscaat in te vullen. Kies een situatie uit waarin je heftiger reageert dan je zou willen. Misschien is dat een situatie op werk of thuis, of juist tussen jou en een vriend of familielid.

Ga bij jezelf na: wat is het dat er objectief gezien plaatsvindt? Wat is het gedrag en de zichtbare emotie van de ander en wat is jouw reactie daarop? Vraag jezelf vervolgens af wat daaronder zit. Welke hechtingsangst is aangeraakt? Welke behoefte wordt niet vervuld? Misschien voel je je niet geliefd, of gezien? Kun je dit aan de ander vertellen?

Tip: In de masterclass kun je samen met psycholoog Mirte Verkuijlen het lemniscaat invullen.

Als je je eenmaal bewust bent van jouw eigen patronen en van wat er gebeurt in de verschillende lagen (boven en onder de oppervlakte), kun je een diepere connectie met de ander gaan en vanuit je authentieke zelf communiceren. Dit helpt je om te verbinden met anderen.

Maar, hoe communiceer je dan?

Nu je aan de hand van het EFT-model beter begrijpt wat jouw of iemand anders wensen en behoeften zijn, is het belangrijk om hierover te communiceren. Praat altijd vanuit je eigen situatie (ik voel…) en richt je op de onderliggende emoties. Geef aan wat je opmerkt en wat je nodig hebt.

Dit voorbeeld kan je helpen:

• Ik merk dat ik je de schuld begin te geven (gedrag)
• Ik voel me boos (emotie) en
• Ik denk dat mijn gedrag ertoe leidt dat je je terugtrekt uit de situatie, omdat je je gekwetst voelt. Is dat waar?
• Ik merk dat ik boos werd omdat ik me eigenlijk bang en afgewezen voelde.
• Wat ik nodig heb is om me verbonden te voelen met jou
• Vind je het oké om me een knuffel te geven? (verbinding)

Probeer van boven (aan de oppervlakte) naar beneden (onder de oppervlakte te gaan) te gaan in je verhaal. Vertel wat je doet en wat je ziet. Vertel vervolgens wat dat met je doet en wat je nodig hebt van de ander.

Door goed met elkaar te praten over ieders wensen en behoeften zorg je ervoor dat de relatie in balans blijft. Maar ook dit proces heeft vaak tijd nodig. Verwacht niet dat je in één gesprek elkaar meteen volledig moet begrijpen en dat alle uitdagingen als sneeuw voor de zon verdwijnen.

Hulp nodig? ❤️ Onze psychologen helpen je graag verder. Boek vrijblijvend een kennismaking in

Meer lezen over relatie verbeteren en verdiepen?

Onze psychologen raden de volgende boeken en bronnen over relaties aan:

• De verschillende TED Talks van Esther Perel
• Boek: Erotische Intelligentie (Esther Perel)
• Boek: Hold Me Tight (Sue Johnson)
• Boek: Goede relaties werken zo (Machteld Stakelbeek)
• Boek: Verslaafd aan liefde (Jan Geurtz)
• Boek: Intimiteit (Paul Verhaeghe)
• Boek: Liefdesladder (Else-Marie van den Eerenbeemt)
• Website: EFT.nl